IJsselhoeve
Een typische IJsselhoeve is een T-huisboerderij met naast het hoofdgebouw verschillende bijgebouwen, zoals een of meerdere hooibergen, een houtschuur, een wagenschuur, een bakhuis, een tanklokaal en kippenhok.
Exterieur
Het voorhuis van een IJsselhoeve heeft doorgaans een symmetrische en voorname uitstraling. Er is gewerkt met rijke detaillering in het tegelwerk, stucwerk, muurankers, timpaan, windveren, sierbanden, raamlijsten of siersmeedwerk, bijvoorbeeld in de Jugendstil stijl. Boven de voordeur van de IJsselhoeve is vaak een bovenlicht te vinden met een levensboom of andere versiering. De dakbedekking van de IJsselhoeve is vaak riet. Op de (T-)voorhuizen werden echter doorgaans dakpannen toegepast.
Interieur
De interieurs van de IJsselhoeven kunnen niet over een kam geschoren worden. De inrichtingen kunnen erg verschillen afhankelijk van de welvaart en smaak van de bewoner. Sommige bewoners richtte hun huis sober in met eenvoudige materialen. Wanneer een boer welvarender was kon worden gekozen voor verfijndere decoraties en luxe materialen, bijvoorbeeld in de Jugendstil stijl. De IJsselhoeven hebben een groot, ruim huis met hoge kamers. De kenmerkende symmetrie van het exterieur vertaalt zich ook naar het interieur. Zo deelt een brede gang de woning in het voorhuis in twee delen met even grote kamers.
Erfinrichting
Hoewel er net als bij het interieur van de IJsselhoeven veel diversiteit is in de erfinrichting zijn er toch enkele overeenkomsten te ontdekken. IJsselhoeven hebben doorgaans veel ruimte om zich heen, met een sterke relatie met het omliggende landschap. Veelvoorkomende bijgebouwen zijn één of meerdere hooibergen, een steltenberg, een wagenschuur, een zomerhuis en een bakhuis. Ook de waterput, de mestput en het houthok zijn doorgaans op het erf van een IJsselhoeve te vinden. De bijgebouwen op het erf zijn soberder uitgevoerd dan het hoofdgebouw zelf.
Ligging
De schuren en mestvaalten liggen traditioneel op het achtererf, de waterput en het houthok op het voorerf. Door de jaren heen zijn er vaak nog een aantal nieuwere bijgebouwen bijgebouwd. Zo werden in de 20e eeuw veel varkens- en kippenhokken bijgebouwd en verschenen in de jaren '70 nieuwe grotere opstallen zoals de grote loopstallen, ligboxenstallen en mestsilo's. Deze bijgebouwen zijn meestal naast en achter de boerderij te vinden.
Beplanting
Veel IJsselhoeven bezitten een tuin in de Engelse landschapsstijl, met imponerende solitaire bomen als de rode beuk, de plataan, de linde, de magnolia of de kastanje, slingerende paden en sierstruiken zoals de rododendron, de sering en de sneeuwbal. Verder kunnen op het erf van de IJsselhoeve ook groepen taxus, thuja's en chamaecyparissen te vinden zijn. Kenmerkend aan de Engelse landschapsstijl wordt er veel gewerkt met ovale vormen en gebogen lijnen, bijvoorbeeld in de grasvlakken, vijvers, en het paden- en borderpatroon. Voor het huis ziet men vaak grint, en grint- en zandpaden. Als afscheiding wordt gebruik gemaakt van houten hekjes en paaltjes, vaak in de kleuren donkergroen en wit.
Boerentuin
De boerentuin van de IJsselvallei bevat net als de tuinen van andere boerderijen voornamelijk veel praktische elementen. Zo was er voor eigen voedselvoorziening doorgaans een moestuin, hoogstammige fruitboomgaard en notenboomgaard aanwezig. Tegen de felle zon werden lei- of knotlindes geplant, en voor de veekering werd vooral van meidoornhagen gebruik gemaakt.
Landschapselementen
Kenmerkend voor het landschap rondom de IJsselhoeven zijn meidoornhagen, kolken, oude fruitboom(gaarden), onverharde wegen, populieren en (knot)wilgen. Net als op andere plekken in Nederland heeft de ruilverkaveling en de dijkverzwaring grote invloed gehad op de landschapsstructuur. Waar het landschap om de hoeven heen oorspronkelijk gedifferentieerd en kleinschalig was, is het nu rechter en ook kaler. Veel bongerds zijn verdwenen.
In het noorden en het zuiden van de IJsselvallei (het Wapenveldse Broek en de Wilpse en Voorster Klei) vind je een open en weids landschap dat wordt benadrukt door solitaire bomen. Het midden van de IJsselvallei (het polderlandschap nabij Nijbroek en Welsum) laat juist de afwisseling van het landschap tussen open en besloten goed zien. De dijken en terpen zorgen voor subtiele hoogteverschillen, en de in het landschap liggende boerderijen benadrukken de openheid. De meer besloten delen van het landschap ontstaan door de aanwezigheid van boomgaarden, afscheidingen van meidoornhagen, wilgen en oude bomen.
_01.jpg)
Landbouwkundig gebruik
Op de IJsselhoeven overheerste oorspronkelijk het gemengde agrarische gebruik. Zo werd er aan akkerbouw, fruiteelt en veehouderij gedaan. door de jaren heen is het gemengde gebruik echter verschoven naar de melkveehouderij, dat ook nu nog de grootste agrarische tak is. Daarnaast komt ook akkerbouw en intensieve veehouderij voor.
Boerderij Eikenhof op landgoed De Voorst
Boerderij De Middelburg in Bussloo
T-huisboerderij bij Voorst
Bron
Van Herel, Ingrid. 'Een beschrijving van de IJsselhoeve en het erf. De uitkomsten van de hoevegesprekken: kenmerken van IJsselhoeven en erven.' De IJsselhoevendocumentatie Deel 8. Uitgave Stichting IJsselhoeven, Veessen, 2006.
