Gele oker: verschil tussen versies
| (7 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
[[Bestand: Gele_oker.jpg|thumb|right|Kleurmonster van gele oker op hout, gemengd in lijnolie. | [[Bestand: Gele_oker.jpg|thumb|right|Kleurmonster van gele oker op hout, gemengd in lijnolie. | ||
| − | |||
Let op: de kleuren op een beeldscherm zijn niet betrouwbaar; getoond monster is slechts ter indicatie. | Let op: de kleuren op een beeldscherm zijn niet betrouwbaar; getoond monster is slechts ter indicatie. | ||
| − | + | Foto: Frits van der Gronde]] | |
| − | Foto: | ||
Gele oker behoort tot de oker pigmenten, een belangrijke groep historische [[pigment|pigmenten]]. Elke verf bestaat voor een groot deel uit twee belangrijke bestanddelen; het pigment en het [[bindmiddel]]. Een pigment is een poedervormige stof die kleur geeft aan de verf. Het bindmiddel zorgt ervoor dat de pigmentdeeltjes aan elkaar en aan de ondergrond hechten. | Gele oker behoort tot de oker pigmenten, een belangrijke groep historische [[pigment|pigmenten]]. Elke verf bestaat voor een groot deel uit twee belangrijke bestanddelen; het pigment en het [[bindmiddel]]. Een pigment is een poedervormige stof die kleur geeft aan de verf. Het bindmiddel zorgt ervoor dat de pigmentdeeltjes aan elkaar en aan de ondergrond hechten. | ||
| Regel 9: | Regel 7: | ||
Bij een [[restauratie-ethiek|goede restauratie]] is een op de historie gebaseerde kleurkeuze belangrijk. Om de ontwikkeling van het historisch kleurgebruik te begrijpen, is enige kennis over de belangrijkste historische pigmenten nodig. | Bij een [[restauratie-ethiek|goede restauratie]] is een op de historie gebaseerde kleurkeuze belangrijk. Om de ontwikkeling van het historisch kleurgebruik te begrijpen, is enige kennis over de belangrijkste historische pigmenten nodig. | ||
| − | Okers worden al sinds de prehistorie gemaakt uit ijzerhoudend gesteente dat men laat verweren. Dit gesteente wordt op veel plaatsen gevonden en komt in verschillende warme kleuren voor, zoals gele oker. Gele oker werd gebruikt van de | + | Okers worden al sinds de prehistorie gemaakt uit ijzerhoudend gesteente dat men laat verweren. Dit gesteente wordt op veel plaatsen gevonden en komt in verschillende warme kleuren voor, zoals gele oker. Gele oker werd gebruikt van de 17<sup>de</sup> tot en met de 19<sup>de</sup> eeuw.Door gele oker te branden kan [[rode oker]] gemaakt worden. Okers zijn heel eenvoudige en betrouwbare pigmenten. De pigmentdeeltjes zijn echter vrij grof. Daarom worden okers niet gebruikt in moderne verven. |
===Verkleuren=== | ===Verkleuren=== | ||
[[Kleuren]] veranderen onder invloed van licht, warmte, vocht en bepaalde bestanddelen in de lucht. Bij boerderijrestauraties is een duur kleuronderzoek door een deskundige vaak een uitzondering en zodoende zal vaak genoegen genomen moeten worden met een doe-het-zelf kleuronderzoek. Daarom is het goed enige kennis te hebben over het [[verkleuren van verf]]. Licht, hitte, vocht, zuurstof, zuren, zwavelwaterstof, hydroxiden, en het bindmiddel in de verf zijn vijanden van de kleurvastheid van kleuren. Gele oker kan onder sommige omstandigheden verkleuren. Gele oker is bijvoorbeeld niet bestand tegen hitte en verkleurt daardoor naar rood of bruin. Wanneer er brand heeft gewoed in een pand, wordt kleuronderzoek daarom erg lastig. | [[Kleuren]] veranderen onder invloed van licht, warmte, vocht en bepaalde bestanddelen in de lucht. Bij boerderijrestauraties is een duur kleuronderzoek door een deskundige vaak een uitzondering en zodoende zal vaak genoegen genomen moeten worden met een doe-het-zelf kleuronderzoek. Daarom is het goed enige kennis te hebben over het [[verkleuren van verf]]. Licht, hitte, vocht, zuurstof, zuren, zwavelwaterstof, hydroxiden, en het bindmiddel in de verf zijn vijanden van de kleurvastheid van kleuren. Gele oker kan onder sommige omstandigheden verkleuren. Gele oker is bijvoorbeeld niet bestand tegen hitte en verkleurt daardoor naar rood of bruin. Wanneer er brand heeft gewoed in een pand, wordt kleuronderzoek daarom erg lastig. | ||
| − | ===Kleurnummers=== | + | ===[[Kleurnummers]]=== |
Met een bepaald pigment kan men een bepaalde kleur maken. Hoe die kleur precies uitpakt is onder andere afhankelijk van het gebruikte bindmiddel, de mengverhouding, de ondergrond en de lichtinval. Daarnaast zijn historische pigmenten vaak natuurlijke stoffen en dus nooit constant van kwaliteit en kleur. Ook zorgen verwering en vervuiling voor het veranderen van de kleuren. De genoemde kleurnummers zijn daarom slechts een indicatie! | Met een bepaald pigment kan men een bepaalde kleur maken. Hoe die kleur precies uitpakt is onder andere afhankelijk van het gebruikte bindmiddel, de mengverhouding, de ondergrond en de lichtinval. Daarnaast zijn historische pigmenten vaak natuurlijke stoffen en dus nooit constant van kwaliteit en kleur. Ook zorgen verwering en vervuiling voor het veranderen van de kleuren. De genoemde kleurnummers zijn daarom slechts een indicatie! | ||
| Regel 24: | Regel 22: | ||
====Gele oker (aangemaakt in [[lijnolieverf|lijnolie]])==== | ====Gele oker (aangemaakt in [[lijnolieverf|lijnolie]])==== | ||
| − | ACC code: E4.50.40 of E2.44.41 (maar iets donkerder) | + | [[ACC]] code: E4.50.40 of E2.44.41 (maar iets donkerder) |
| − | NCS code: S4050-Y30R | + | [[NCS]] code: S4050-Y30R |
| − | RAL code: 8001 | + | [[RAL]] code: 8001 |
===Verder lezen=== | ===Verder lezen=== | ||
| − | *[[Natuurlijke pigmenten]] | + | * [[Het boek ''Kleur op boerderijen'']] |
| − | *[[Witte pigmenten]] | + | * [[1.0 Historisch verantwoord kleurgebruik]] |
| − | **[[Loodwit]] | + | * [[2.0 Stel het nadenken over kleuren niet uit tot de schilder komt]] |
| − | *[[Oker pigmenten]] | + | * [[3.0 Traditionele verf]] |
| − | **[[Gele oker]] | + | ** [[3.1 Bindmiddelen]] |
| − | **[[Rode oker]] | + | ** [[3.2 Ondergronden]] |
| − | *[[IJzeroxide pigmenten]] | + | ** [[3.3 Pigmenten]] |
| − | **[[Paarse dodekop]] | + | ***[[Natuurlijke pigmenten]] |
| − | *[[Gele pigmenten]] | + | ***[[Witte pigmenten]] |
| − | *[[Rode pigmenten]] | + | ****[[Loodwit]] |
| − | **[[Kraplak]] | + | ***[[Oker pigmenten]] |
| − | **[[Loodmenie]] | + | ****[[Gele oker]] |
| − | **[[Vermiljoen]] | + | ****[[Rode oker]] |
| − | **[[Cadmiumrood]] | + | ***[[IJzeroxide pigmenten]] |
| − | *[[Blauwe pigmenten]] | + | ****[[Paarse dodekop]] |
| − | **[[Lapis lazuli]] | + | ***[[Gele pigmenten]] |
| − | **[[Smalt]] | + | ***[[Rode pigmenten]] |
| − | **[[Berlijns blauw|Berlijns blauw of Pruisisch blauw]] | + | ****[[Kraplak]] |
| − | **[[Kobaltblauw]] | + | ****[[Loodmenie]] |
| − | **[[Synthetisch ultramarijn blauw|Synthetisch ultramarijn blauw of vliegenblauw]] | + | ****[[Vermiljoen]] |
| − | *[[Groene pigmenten]] | + | ****[[Cadmiumrood]] |
| − | **[[ | + | ***[[Blauwe pigmenten]] |
| − | **[[ | + | ****[[Lapis lazuli]] |
| − | **[[ | + | ****[[Smalt]] |
| − | *[[ | + | ****[[Berlijns blauw|Berlijns blauw of Pruisisch blauw]] |
| − | *[[ | + | ****[[Kobaltblauw]] |
| − | *[[ | + | ****[[Synthetisch ultramarijn blauw|Synthetisch ultramarijn blauw of vliegenblauw]] |
| − | *[[ | + | ***[[Groene pigmenten]] |
| − | *[[ | + | ****[[Spaansgroen]] |
| + | ****[[Chroomoxidegroen]] | ||
| + | ***[[Bruine pigmenten]] | ||
| + | ***[[Zwarte pigmenten]] | ||
| + | ** [[3.4 Kleuren]] | ||
| + | ** [[3.5 Decoratieschilderwerk]] | ||
| + | * [[4.0 Kalkverf en andere waterachtige verven]] | ||
| + | * [[5.0 Teer, teerproducten en teervervangers]] | ||
| + | * [[6.0 Kleurgebruik op boerderijen]] | ||
| + | * [[7.0 De ontwikkeling van het kleurgebruik op het exterieur]] | ||
| + | * [[8.0 Regionale verschillen in kleurgebruik in het Groene Hart]] | ||
| + | * [[9.0 De ontwikkeling van het kleurgebruik in het interieur]] | ||
| + | * [[10.0 Verkleuren van verf]] | ||
| + | * [[11.0 De kleurkeuze]] | ||
| + | * [[12.0 Kleur, monumenten en welstand]] | ||
| + | * [[13.0 Kleurnummers]] | ||
===Bron=== | ===Bron=== | ||
Huidige versie van 22 aug 2012 om 13:17
Gele oker behoort tot de oker pigmenten, een belangrijke groep historische pigmenten. Elke verf bestaat voor een groot deel uit twee belangrijke bestanddelen; het pigment en het bindmiddel. Een pigment is een poedervormige stof die kleur geeft aan de verf. Het bindmiddel zorgt ervoor dat de pigmentdeeltjes aan elkaar en aan de ondergrond hechten.
Historisch kleurgebruik
Bij een goede restauratie is een op de historie gebaseerde kleurkeuze belangrijk. Om de ontwikkeling van het historisch kleurgebruik te begrijpen, is enige kennis over de belangrijkste historische pigmenten nodig.
Okers worden al sinds de prehistorie gemaakt uit ijzerhoudend gesteente dat men laat verweren. Dit gesteente wordt op veel plaatsen gevonden en komt in verschillende warme kleuren voor, zoals gele oker. Gele oker werd gebruikt van de 17de tot en met de 19de eeuw.Door gele oker te branden kan rode oker gemaakt worden. Okers zijn heel eenvoudige en betrouwbare pigmenten. De pigmentdeeltjes zijn echter vrij grof. Daarom worden okers niet gebruikt in moderne verven.
Verkleuren
Kleuren veranderen onder invloed van licht, warmte, vocht en bepaalde bestanddelen in de lucht. Bij boerderijrestauraties is een duur kleuronderzoek door een deskundige vaak een uitzondering en zodoende zal vaak genoegen genomen moeten worden met een doe-het-zelf kleuronderzoek. Daarom is het goed enige kennis te hebben over het verkleuren van verf. Licht, hitte, vocht, zuurstof, zuren, zwavelwaterstof, hydroxiden, en het bindmiddel in de verf zijn vijanden van de kleurvastheid van kleuren. Gele oker kan onder sommige omstandigheden verkleuren. Gele oker is bijvoorbeeld niet bestand tegen hitte en verkleurt daardoor naar rood of bruin. Wanneer er brand heeft gewoed in een pand, wordt kleuronderzoek daarom erg lastig.
Kleurnummers
Met een bepaald pigment kan men een bepaalde kleur maken. Hoe die kleur precies uitpakt is onder andere afhankelijk van het gebruikte bindmiddel, de mengverhouding, de ondergrond en de lichtinval. Daarnaast zijn historische pigmenten vaak natuurlijke stoffen en dus nooit constant van kwaliteit en kleur. Ook zorgen verwering en vervuiling voor het veranderen van de kleuren. De genoemde kleurnummers zijn daarom slechts een indicatie!
Verder kunnen foto’s en beeldschermen onderling sterk verschillen in de weergave van een kleur (dit is goed te zien in een tv-winkel). Ook zijn kleuren in een boek of een folder onbetrouwbaar. Alleen een echte verfwaaier geeft een betrouwbare weergave van een kleur.
Tot slot komen de namen die verffabrikanten aan bepaalde kleuren geven lang niet altijd overeen met de kleuren die verkregen worden als de genoemde pigmenten in olie worden aangemaakt.
De bovenstaande kanttekeningen in acht nemend volgen hieronder toch hier enkele kleurnummers ter indicatie, omdat dit de enige betrouwbare manier is om weer te geven hoe een kleur eruitziet.
Gele oker (aangemaakt in lijnolie)
ACC code: E4.50.40 of E2.44.41 (maar iets donkerder)
NCS code: S4050-Y30R
RAL code: 8001
Verder lezen
- Het boek ''Kleur op boerderijen''
- 1.0 Historisch verantwoord kleurgebruik
- 2.0 Stel het nadenken over kleuren niet uit tot de schilder komt
- 3.0 Traditionele verf
- 4.0 Kalkverf en andere waterachtige verven
- 5.0 Teer, teerproducten en teervervangers
- 6.0 Kleurgebruik op boerderijen
- 7.0 De ontwikkeling van het kleurgebruik op het exterieur
- 8.0 Regionale verschillen in kleurgebruik in het Groene Hart
- 9.0 De ontwikkeling van het kleurgebruik in het interieur
- 10.0 Verkleuren van verf
- 11.0 De kleurkeuze
- 12.0 Kleur, monumenten en welstand
- 13.0 Kleurnummers
Bron
Deze tekst is gebaseerd op:
- Ineke de Visser, Kleur op boerderijen. In het groene hart van Holland (Hardinxveld-Giessendam 2006)
Deze publicatie is tot stand gekomen door eigen onderzoek en o.a. de volgende bronnen:
- M. de Keijzer en P. Keune, Pigmenten en bindmiddelen (Amsterdam, 2001)
- L. Simis, bewerkt door H. Janse, en J. Berghuis jr., Schilder- en Verfkunst (’s-Gravenhage, z.j.)
- H.J. Zantkuyl, Bouwen in Amsterdam (Amsterdam, 1973-1992 p. 94-108)
