Tuunwal

Tuunwal op de Hoge Berg, Texel.

Erfafscheiding van plaggen. Tuunwallen (ook wel: tuunwoallen, tuinwallen) zijn onder andere op Texel, voormalig eiland Wieringen, Gaasterland en het Land van Vollenhove te vinden.

Kenmerken

De tuunwal is typisch zo'n één tot anderhalve meter hoog en een meter breed. De wal bestaat uit op elkaar gestapelde graszoden (ook wel: plaggen). Om het vee op één plek te houden werd de tuunwal werd vroeger bedekt met stekelige planten zoals de duindoorn of sleedoorn. Tegenwoordig is het landschapselement vaak ook beplant met andere plantensoorten, zoals verschillende soorten bloemen en grassen.

Nieuw aangelegde tuunwal op Texel.

Texel

Het enige echte tuunwallandschap is te vinden op Natuurgebied de Hoge Berg, het oudste en hoogste gedeelte van Texel. Hoewel er mogelijk vanaf de 15 eeuw al sprake is van tuunwallen op Texel werden de meeste in de 16e eeuw aangelegd toen het recht op overalweide werd afgeschaft. Dit betekende dat boeren hun vee niet zomaar overal op het eiland mochten laten grazen. Dit was alleen nog maar toegestaan op hun eigen percelen, die duidelijk moesten worden afgescheiden. Door de duingrond en de beperkte boomgroei op het eiland was het echter niet mogelijk om houtwallen of sloten te creëren. De gestapelde plaggen, ingestoken met duindoorntakken, bleken een goede manier om toch een scheiding in het landschap te bewerkstelligen.

Wandelpad over de Hoge Berg tussen de tuunwallen.

Beschermd groen erfgoed

Net als bij houtwallen is een groot deel van de ooit bestaande tuunwallen in de afgelopen eeuwen geruimd omdat ze overbodig waren geworden. Veel boeren gingen over van het houden van schapen naar het houden van koeien, waarvoor de tuunwal geen geschikte omheining was. Ook zorgde de ruilverkaveling voor de teloorgang van veel tuunwallen, hoewel er in die periode ook nieuwe wallen zijn aangelegd. De waardering van de tuunwal kreeg een positieve wending met de omdoping van de Hoge Berg tot landschapsreservaat. Boeren die in dit gebied woonden en werken kregen een vergoeding als ze de tuunwallen op hun land behielden en onderhielden. Inmiddels zijn de tuunwallen van Texel beschermd.

Bronnen

• 'Tuunwallen.' Texels Informatie, https://texelinformatie.nl/informatie/typisch-texel/tuunwallen/.
• 'Texel.' Staatsbosbeheer, https://www.staatsbosbeheer.nl/uit-in-de-natuur/locaties/texel/over-texel#:~:text=In%20de%20duinen%20waren%20er,de%20tuunwallen%20van%20Texel%20beschermd.
• 'Tuunwal.' Leestekens van het landschap, https://www.leestekensvanhetlandschap.nl/tuunwal.