Leie
Ondiepe greppel die zorgde voor de afwatering van hoger gelegen weides. Dit landschapselement is waarschijnlijk al voor de 16e eeuw ontstaan in het zeekleilandschap van Friesland. De greppels zijn door de mens afgegraven maar volgen vaak oude wadgeulen.
Door de eerste bewoners van het gebied werden rechte sloten gegraven en met het slib daarvan verhoogde men de akkers, die hierdoor hoog en breed werden. Het water in de lei werd vanaf de hoger gelegen knipklei naar de lager gelegen kommen en grotere slenken gevoerd. Tegenwoordig zijn de leien vooral nog als in het landschap te zien als natuurlijke droge laagten waarnaast een sloot ligt. Ze zijn vaak landschappelijk verbonden aan terpen.
De eerste geschreven notitie van het woord leije stamt uit 1570 en vermeldt dat het gras in de leije werd gesweelt. Dit betekent dat een leie niet altijd onder water stond, maar een lagergelegen slenk was die later in het jaar droogviel en waarin een sloot als afwatering liep.
Het verdwijnen van de leien[bewerken | brontekst bewerken]
Vanaf de middeleeuwen verliezen leien steeds meer hun functie. De komst van molens en de bouw van dijken maakt het mogelijk om lager gelegen gebieden te ontwateren en er werden stelsels van sloten aangelegd. In die periode zijn dan ook veel leien tot sloten vergraven.
Bronnen[bewerken | brontekst bewerken]
- 'Leie.' Leestekens van het landschap, https://www.leestekensvanhetlandschap.nl/leie.
- Jongsma, C. K. Matterscape, Taskscape, Feltscape: De invloed van agrarische grondbewerkingen op de morfologie van de Lionserpolder (De Greidhoeke, Friesland) tussen 1950 en heden. Rijksuniverstiteit Groningen, 2017.
