Fries langhuis

Ruwe schets van een Fries Langhuis uit een nog ongedateerd handschrift van rond 1850 van J.H. Halbertsma.

Friesland staat bij velen bekend om de majestueuze kop-hals-rompboerderij. Dit boerderijtype is ontstaan uit het Friese langhuis, waarvan nog één exemplaar bewaard is gebleven.

Typisch Fries

In Friesland komen er twee historische boerderijtypen veel voor: de kop-hals-rompboerderij en de stelpboerderij. Kenmerkend voor beide typen is een grote schuur, waarin stal, dorsvloer en tasruimte voor de oogst zijn gecombineerd. De kop-hals-rompboerderij is in de zestiende eeuw ontstaan door een samenvoeging van het veel kleinere Friese langhuis en de schuur.

Laatste exemplaar

Het Friese langhuis was een boerderijtype, waarin het woonhuis en de stal onder één dak waren gebracht. De oogst werd buiten de boerderij opgeslagen in een vrijstaande hooiberg of in één of meerdere aangebouwde oogstschuurtjes. Van dit boerderijtype is slechts één exemplaar bewaard gebleven. Het staat in Wartena, in het hart van het veenweidegebied. Het boerderijtje is in 1994 minutieus gerestaureerd. Het woongedeelte van dit boerderijtje bestaat uit niet meer dan een woonkeuken met twee bedsteden. Naast de woonkeuken is een aanbouw, waarin zich de melkkelder bevindt. Die werd gebruikt voor de opslag van melk, zuivelproducten en het dagelijkse voedsel. De kelder is slechts een halve meter diep en heeft geen opkamer. Direct achter de woonkeuken ligt het karnvertrek, met de karnmolen die werd aangedreven door een paard. De karnruimte is door een houten wand afgescheiden van de erachter gelegen koestal. Daarin is ruimte voor twee rijen dieren. De koeien stonden er op Friese wijze per twee tussen schotten met de koppen naar de buitenmuren gekeerd. De twee rijen werden van elkaar gescheiden door een voor- en tevens mestgang. Een deur in de achtergevel, aan weerszijden geflankeerd door karakteristieke vensters, geeft vanaf het achtererf toegang tot de koestal.

Bron

De tekst is gebaseerd op:

• 'Friese langhuis (voorloper van de kop-hals-rompboerderij), Landleven 7e jaargang, nummer 4- juli/augustus 2002

Links

• kop-hals-rompboerderij
• stelpboerderij
• schuur
• stal
• dorsvloer
• tasruimte
• oogst
• dak
• hooiberg
• veenweidegebied
• restaureren
• bedstee
• woonkeuken
• melkkelder
• melk
• kelder
• opkamer
• karnmolen
• wand
• stal
• deur
• gevel
• karakteristiek
• venster
• erf