Dooddeur

Rouw- en trouwdeur Wilhelminahoeve, Westwoud

Deur (ook wel: statiedeur of lijkdeur) in de voorgevel, die alleen werd gebruikt voor bijzondere gelegenheden zoals het uitdragen van een dode, een trouwerij, of wanneer de verpachter op bezoek kwam. Een pas getrouwd stel kwam via deze deur hun boerderij binnen en de lijkwagen werd later weer door de deur naar buiten gereden. Een rijmpje luidt: dood en bruid gaan de voordeur uit. De dooddeur komt voornamelijk in de Zaanstreek en in Waterland voor.

Vanwege de bijzondere functie werd de deur vaak rijk bewerkt; bijvoorbeeld door grote panelen met geprofileerde lijsten, kunstig gesmeed hang- en sluitwerk en een bovenlicht met gesneden ornamenten of een gietijzeren levensboom. Het bovenlicht was van groot belang in de gang van de boerderij omdat dit gewoonlijk de enige lichtinval was.

Rouw- en trouwdeur

De dooddeur is verglijkbaar met de 'rouw- en trouwdeur' van de West-Friese boerderij. Op het voormalige eiland Wieringen werden deze deuren niet meer gedecoreerd dan andere deuren maar konden ze wel alleen van binnenuit geopend worden. Hierdoor was het ook niet mogelijk om de deur als reguliere voordeur te gebruiken. Een dagelijks gebruik van de deur werd verder verhinderd door de hogere plaatsing ervan en het ontbreken van een deurklink, deurbel en pad dat naar de deur leidt. In sommige gevallen ontbreken zelfs de scharnieren en wordt de deur in het geval van een bijzondere gelegenheid geheel weggehaald om later weer teruggeplaatst te worden.

Bronnen

• Bouwhistorie van boerderijen. Ontstaan en vorm van de boerderijen in Alblasserwaard en Vijfherenlanden, Stichting Boerderij en Erf Alblasserwaard – Vijfherenlanden 2001.
• Gaillard, Karin. Binnen bij boeren: Wonen en werken in historische boerderijen. Waanders Uitgevers Zwolle, 2003.
• Slot, Ina. 'Stolpboerderijen in West-Friesland.' Oneindig Noord-Holland, https://onh.nl/verhaal/stolpboerderijen-in-west-friesland.