Zudden
Zudden (Drents: zuddechies) zijn verturfde dunne heidezoden met een laagje humus en veen eronder.
Zudden steken[bewerken | brontekst bewerken]
Bij het zudden steken werd een stuk van de heide afgebrand, waarvan vervolgens langwerpige zudden werden gestoken. Een goede steker stak twee keer aan de zijden, één keer achterlangs, en één keer onderdoor. Een dag zudden steken leverde zo'n 2000 stuks op.
Zudden werden zo oppervlakkig werden weggestoken dat de heidewortels grotendeels onaangetast bleven en weer konden uitlopen. Dit zorgde ervoor dat de hei telkens weer verjongde, en niet te veel verstruikte. Zo bleef het goed voor voor de schapen.
Gebruik[bewerken | brontekst bewerken]
De gestoken zudden konden voor twee doeleinden worden gebruikt.
Brandstof[bewerken | brontekst bewerken]
Zudden waren in vergelijking met turf maar een tweederangs brandstof. Zo bestonden deze dunne plaggen voor een groot deel uit zand, waardoor wie er een kachel mee stookte om de haverklap de asla moest leeggooien. Zudden waren dus vooral terug te vinden in de kachels van de minder bedeelden.
Wanneer een zudde te veel zand bevatte werd deze 's avonds voor het slapen gaan in de kachel gelegd met het restje vuur en as wat er nog in zat. De zudden ging dan niet branden, maar bleef wel smeulen zodat het de volgende ochtend weer gemakkelijk aangemaakt kon worden.
Strooisel[bewerken | brontekst bewerken]
Naast brandstof werden zudden ook in de boerderij in de potstal gebruikt als strooisel. De humusrijke zudden werden hier samen met de mest van de schapen die erop stonden gebruikt voor de bemesting van de essen.
Effecten[bewerken | brontekst bewerken]
Het steken van zudden had een tweeledig effect op het landschap. Zo waren in de oude heidevelden enkele jaren lang de meestal rechthoekige resten te vinden van waar de zoden waren gestoken. Daarnaast had het langdurige gebruik van de zudden op de es ook effect. De essen werden jaar op jaar, gedurende de eeuwen, steeds weer met een dun laagje opgehoogd. Hierdoor werden ze steeds hoger en kregen ze een dikkere bouwvoor.
Bronnen[bewerken | brontekst bewerken]
- Kleijn, A. Dorpen in Drenthe. Uitgeverij Terra, 1984.
- 'Grolloo van verleden tot heden: Turf steken.' Stichting Old Grol, 2021.
