Pomp hout

Uit Agriwiki

Pompen van hout

De oudste type zwengelpompen om water naar boven te pompen, werden gemaakt van hout. De houten pompen werden vaak door speciale vakmensen vervaardigd. Deze vaklieden waren soms ook in de molenbouw of de scheepsbouw actief. In het laatste geval met het maken van scheeps- of takelblokken. Naast het gebruik in boerderijen en woonhuizen werden de houten pompen namelijk ook gebruikt in schepen voor het verwijderen van lekwater. De houten pompen werden meestal uit lange ronde of vierkante, gekantrechte balken vervaardigd van ongeveer 30 bij 30 cm. De pompenmakers gebruikten in het verleden daarvoor veel iepen stammen die op voorraad in het water lagen. Droog hout was dikwijls te hard om in te boren. De stam moest bovendien ook recht en vrij van noesten of kwasten zijn. De houten stam werd vervolgens met een lange lepelboor uitgehold. De zuiger (ook wel emmer genoemd) en het hart (ook wel voetklep genoemd) van de pomp werden als losse (nader hand te vervangen) onderdelen op een draaibank vervaardigd. Houten waterpompen werden bij boerderijen populair buiten op het erf of binnen in de stal en in sommige gevallen zelfs ook in de wei. Houten waterpompen komen vroeger voor met een houten tuit, maar later ook wel met een metalen tuit die dan meestal van koper was vervaardigd. In sommige gevallen was er ter hoogte van de tuit een smeedijzeren beugel op de pomp aangebracht waar men tijdens het pompen een emmer aan kon hangen.

In het van oorspong boeren dorp Blaricum in het Gooi zijn voor het gebruik op de boerderij nog tot ongeveer 1920 houten pompen gemaakt. In Museum Soest zijn tegenwoordig nog de antieke gereedschappen van een pompenmaker te bewonderen waarmee houten waterpompen werden gemaakt zoals de lange lepelboor die ook wel 'avegaar' wordt genoemd.

Bron

Verder lezen