Overstek
Een overstek is een over de muren stekend gedeelte van het dak ofwel een horizontale voorsprong van een bouwdeel (bijvoorbeeld een verdieping) ten opzichte van het eronder gelegene.
Betuwse overstek
Veel traditionele boerderijen in de Betuwe, de Tielerwaard en de Bommelerwaard hadden als karakteristiek element een groot overstek aan de achtergevel, boven de deeldeuren. Vooral in de Tielerwaard zijn er nog veel overgebleven. In dit overhangende gedeelte is een groot luik aangebracht. Dat heeft men vroeger zo gedaan opdat de oogstproducten vanaf de buiten staande wagen rechtstreeks op de zolder gebracht konden worden. De oogstwagens hoefden op deze manier niet de deel opgereden te worden. Vaak lag de deelvloer iets hoger dan het erf en was er dus sprake van een kleine drempel. Wellicht was dat een voorzorgsmaatregel om de dorsvloer enigszins droog en schoon te houden, in het geval het erf bij een hoge grondwaterstand drassig zou worden. In ieder geval was de drempel – voor zover nu bekend – bij geen enkele boerderij hoog genoeg om als een vloedvoorziening gezien te worden.
Bommelerwaard
Ook bij de boerderijen in de Bommelerwaard komt dus van oudsher een dergelijk overstek boven de deeldeuren in de achtergevel voor. Daar werd echter vaak een deel van de ruimte onder het overstek dichtgebouwd om als extra stal of bergruimte te dienen, waardoor een overdekte hoek ontstond bij de deeldeuren. In een enkel geval ging men nog verder. Dan werden beide ruimtes ter weerszijden van de deeldeuren dichtgebouwd. Uiteindelijk kon dat er wel eens toe leiden dat de hele ruimte onder het overstek werd gedicht.
Bron
- 'Overstekend eindschild met oogstluik', Nederland dichterbij boerderijen
- Bouwhistorie van boerderijen. Ontstaan en vorm van de boerderijen in Alblasserwaard en Vijfherenlanden, Stichting Boerderij en Erf Alblasserwaard – Vijfherenlanden 2001.
