Melken

Twee vrouwen in streekdracht van de Zuid-Hollandse Eilanden tijdens het melken van een koe in Spijkenisse

Tot ver in de 20ste eeuw werd met de hand gemolken. Het was een bezigheid waarvoor men over de nodige vaardigheid en ervaring moest beschikken. Voor een optimale opbrengst was het van belang dat het uitmelken van de koe goed geschiedde. Zowel boeren als boerinnen molken de koeien. Voor wie voor het eerst wilde gaan melken of nog niet veel ervaring had, werden in de vorige eeuw wel cursussen gegeven. Niet alleen koeien, maar ook schapen en geiten werden gemolken.

Mechanisering

Het melken van het vee kostte de boer veel tijd. Om dit tijdrovende proces te verkoren begint men in de 19e eeuw met het experimenteren van machinaal melken. Hierbij werd het zuigen van een jong aan de spenen van de moeder nagebootst. De eerste experimenten probeerden met een constant vacuüm te werken maar waren daardoor oncomfortabel voor de koeien. De uitvinding van de pulsator vergemakkelijkte het mechanische melkproces. Deze zorgt voor het openen en sluiten van de tepelvoering op regelmatige momenten. Hierdoor ontstond er een rust en zuigfase die het proces verbeterde. In 1908 kwam de eerste succesvolle melkmachine in Nederland op de markt. De populariteit van deze nieuwe machine stagneerde echter alweer snel ten tijden van de crisis en de Tweede Wereldoorlog. Men had in die periode geen geld meer voor dergelijke machines, en veel melkmachines die er al waren verdwenen door een gebrek aan kennis en onderhoud.

Na de oorlog kwam de vraag naar de melkmachine al weer snel op gang. In de jaren '50 was er een gebrek aan arbeidskrachten door de hogere lonen in de industrie, en streefde men naar een kostenprijsverlaging. De melkmachine bleek een populaire oplossing: in 1950 waren er 4000 bedrijven met een melkmachine, tien jaar later al 39.000. Dit gebeurde eerst door middel van emmerinstallaties, vervolgens door installaties met melkleidingen, en in de jaren 70 deden ook de visgraatmelkstallen hun intrede in Nederland. Hiermee konden per uur, per man, 50 tot 60 koeien worden gemolken.

Melkrobot

Melkrobot voor het automatisch melken van koeien

De laatste stap van het mechaniseringsproces is de melkrobot, een automatisch melksysteem waarbij de mens helemaal niet meer te past komt. De koe stapt zelf in een box en wordt automatisch door de melkrobot gemolken. Dit systeem ging in 1992 van start maar nam pas echt een grote vlucht ten tijde van de eeuwwisseling. De grootste strubbelingen waren overwonnen en door de grote groei van agrarische bedrijven was er veel interesse in de automatisering van werkzaamheden op het bedrijf. Vooral in Nederland is dit systeem enorm populair.

Bron

• Miltenburg, H. en R. Strikwerde. De lange weg van melkmeid tot melkrobot. Veeteelt, 2009.
• Kooij, Ben en Judith Toebast. Het grote boerderijen boek. W Books, 2013.