Dakspiegel

Uit Agriwiki
Een stolpboerderij in De Streek met een spiegel bestaande uit dakpannen in het rieten dak. Bron: Molen, S.J. van der, Kijk op boerderijen, Elsevier-Amsterdam/Brussel, 1979, pag. 24.

De dakspiegel is het uitgespaarde gedeelte in een rieten dakvlak dat met pannen bedekt is. Dit treft men vooral aan op stolpboerderijen in West-Friesland.

Riet op een stolpdak[bewerken | brontekst bewerken]

Het ligt voor de hand dat de daken van stolpen vroeger vooral met riet werden gedekt. Riet was in het waterrijke Holland ruim voorhanden, terwijl dakpannen van elders moesten worden aangevoerd. Bovendien was een met riet gedekt dak relatief licht, wat gunstig was omdat er gebouwd werd op een weinig draagkrachtige bodem. In het rietdek werd vaak een gedeelte uitgespaard dat werd opgevuld met pannen. Een dergelijke uitsparing noemt men een dakspiegel of ‘pannenplaat’. Dakspiegels zijn waarschijnlijk vanaf het begin van de zeventiende eeuw toegepast, toen de herenboerderij opgang maakte onder invloed van stedelijke investeringen.

Functie[bewerken | brontekst bewerken]

De dakspiegel had in eerste plaats een decoratieve functie. De uitvoering ervan weerspiegelde status en welstand. De randen van de dakspiegel waren vaak getrapt of in kunstige boogvormen uitgevoerd. De invulling met geglazuurde dakpannen was eveneens een statussymbool. Aan een dakspiegel wordt overigens ook nog een andere functie toegekend: de toepassing van een met pannen gedekt dakdeel boven het woonhuis zou in geval van brand de mogelijkheden doen toenemen om (een deel van) de huisraad in veiligheid te brengen.

Schoorsteen[bewerken | brontekst bewerken]

Behalve de dakspiegel is ook de in fraai siermetselwerk opgetrokken schoorsteen een typisch kenmerk van met name West-Friese boerderijen. Ook de uitvoering van de schoorsteen weerspiegelde de welstand en de status van de eigenaar van de boerderij.

Bron[bewerken | brontekst bewerken]

De tekst is gebaseerd op:

  • Ton van der Heijden (red.) Nederland Dichterbij Boerderijen (Amsterdam 1996)

Links[bewerken | brontekst bewerken]