Cultureel erfgoed

Cultureel erfgoed is al het historische materiaal dat uit het verleden overgeleverd is. Hieronder valt zowel materieel als immaterieel erfgoed. Immers, ook tradities, muziek, dans en taal horen bij de historische cultuur.

History - Heritage

Ook al behoort de geschiedenis tot het verleden en worden de verhalen overgeleverd door bijvoorbeeld geschiedenisboeken, archieven of het landschap, er bestaan verschillende manieren om met deze geschiedenis om te gaan. Historicus David Lowenthal plaatst twee omgangsvormen tegenover elkaar: 'history' en 'heritage'.

• History / geschiedenis Een historische omgang met het verleden probeert een periode uit het verleden in haar eigen termen te begrijpen (historisme) en niet in termen die ontleend zijn aan het heden (presentisme). Historici willen niet alleen de aangename of juist gruwelijke aspecten van het verleden tonen, maar proberen een kritisch en objectief beeld te geven van een historische periode.

• Heritage / Erfgoed De heritage benadering bestudeert de geschiedenis vanuit het heden. Wanneer er via een heritage benadering naar het verleden wordt gekeken, wordt de geschiedenis behandeld alsof het nog daadwerkelijk bestaat. Er ontstaat zo een continuïteit tussen het verleden, het heden en de toekomst. Het verleden wordt getoond als een bezienswaardigheid zodat het voor het publiek en de toeristen makkelijk toegankelijk wordt en geconsumeerd kan worden. Erfgoed wordt op deze wijze aangeboden als een beleving. Daarnaast wordt de omgang met erfgoed ook gezien als een identiteitsbevestigende activiteit. Vooral in de moderne westerse maatschappijen, met hun etnische en cultureel diverse bevolkingen, gebruiken talloze groepen materieel en immaterieel erfgoed om hun identiteit te zoeken, te verstevigen en uit te dragen.

De brede belangstelling voor erfgoed roept bij historici gemengde gevoelens op. Enerzijds hoopt men dat een deel van dit erfgoedpubliek na een eerste kennismaking met het tastbare verleden te verleiden is tot een serieuzere, kritische omgang met de geschiedenis. Anderzijds wordt er gevreesd voor:

• een verregaande popularisering, fragmentisering, nostalgiseringnostalgiesering en actualisering van het verleden.

• een breuk in de tijdslijn van de geschiedenis. De erfgoedbenadering beziet het verleden uitsluitend vanuit het heden, en daardoor kan het niet doordringen in het wezenlijke andere karakter van het verleden. Door de nadruk op tastbare overblijfselen te leggen dreigen deze juist uit hun historische context gerukt te worden.

• geschiedvervalsing. In plaats van te kijken naar de toekomstige mogelijkheden, wordt er nostalgisch teruggegrepen naar het verleden. Doordat het verleden wordt verbonden met eigentijdse overtuigingen en bedoelingen, worden tijdperken door elkaar gemengd waardoor er een vertekend beeld van het verleden ontstaat.