Categorie:Noordelijke huisgroep

Uit Agriwiki
Voorbeeld van een monumentale kop-hals-rompboerderij

Vanaf het midden van de 16e eeuw ontstond in de noordelijke provincies de behoefte om vee, oogst en dorsruimte samen in één gebouw te huisvesten. Het ontwerp van deze boerderijen maakte gebruik van een hoog middenvak voor de opslag van hooi, terwijl de lagere zijvleugels werden ingericht met stallen en werk- of woonruimten. Een aantal gemeenschappelijke kenmerken in deze regio waren de zogenoemde ‘Friese’ stal en het dekbalkgebint. In een Friese stal werden de koeien in paren geplaatst tussen schotten, waarbij hun koppen naar de buitenmuur gericht waren.

Kop-rompboerderij uit 1813, ten zuiden van Wolvega

Het idee om verschillende functies onder één dak te combineren leidde in Noord-Holland, boven het Haarlemmermeer, tot de ontwikkeling van de stolpboerderij. In Friesland ontstond het kop-hals-romptype en de kop-rompboerderij. De Friese stelp, waarin het woonhuis ook onder het grote schilddak was opgenomen, raakte pas na 1700 in gebruik. De kop-hals-rompboerderij verspreidde zich ook naar Groningen. Daar werd in de 18e eeuw het Oldambtster type geïntroduceerd vanuit aangrenzende landbouwgebieden in Duitsland. Dit type boerderij, dat een langgerekt gebouw had met een groot voorhuis en een naar buiten uitstekend bedrijfsgedeelte, kreeg veel navolging en verspreidde zich tot in Drenthe.

De Noord-Hollandse stolpboerderij kent verschillende varianten. De uitstraling van de boerderij werd vaak bepaald door factoren als status, functionele eisen en plaatselijke omstandigheden. Hierdoor konden variaties ontstaan, zoals een rijk gedecoreerde voorgevel, een ‘staart’ met extra stalruimte, een volledig houten constructie of de aanwezigheid van deeldeuren aan de straatzijde. Niet alle boerderijen werden in één keer gebouwd; soms bleven oudere elementen behouden, zoals een langgerekt voorhuis.

Bron

Kooij, Ben en Judith Toebast. Het grote boerderijen boek. W Books, 2013.

Pagina’s in categorie "Noordelijke huisgroep"

Deze categorie bevat de volgende 8 pagina’s, van in totaal 8.