Aanwijzen monument

Onroerende zaken als boerderijen, kerken, kastelen en archeologische vindplaatsen kunnen uniek en waardevol zijn voor ons land. Bijvoorbeeld door hun schoonheid, of door hun wetenschappelijke of cultuurhistorische betekenis. Daarom kunnen ze worden beschermd als rijksmonument.

Aanwijzen van Rijksmonumenten

Namens de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) wijst de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed onroerende zaken aan als beschermd Rijksmonument. Op het moment bestaat er een 'monumentenstop'. Dat wil zeggen dat voor objecten van vóór 1940 geen aanvraag meer ingediend kan worden voor het toekennen van de monumentenstatus. Het is wel mogelijk een suggestie te doen. Het verschil is dat de procedure voor aanwijzing niet meer vanzelfsprekend gestart wordt.

Procedure

Een suggestie maakt een kans indien:

• het monument past in een aanwijzingsprogramma zoals vastgesteld in de Beleidsregel 2009 (de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de herstructureringswijken);

of

• het monument vanwege zijn schoonheid, betekenis voor de wetenschap of cultuurhistorische waarde kan worden aangemerkt als een nationaal of internationaal erkend monument van de Nederlandse architectuur, stedenbouw, landinrichting, bouwtechniek of ruimte gebonden kunst én vanwege zijn hoge zeldzaamheid een onmiskenbare aanvulling vormt op de lijst van beschermde monumenten.

Bij de aanwijzing van een monument wordt rekening gehouden met de mate waarin het monument een positief behoudsperspectief heeft, zowel technisch als functioneel, als wel met de mate waarin het monument een positieve invloed heeft op de kwaliteit van de ruimtelijke omgeving. Suggesties kunnen schriftelijk of online gedaan worden. Voor een snelle afhandeling is het van belang dat u zoveel mogelijk gegevens meestuurt. Denk tenminste aan:

• Naam en functie
• Adres: straat, huisnummer, postcode, plaats
• Gemeente
• Bouwdatum
• Korte beschrijving van interieur en exterieur
• Foto’ s van interieur en exterieur
• De reden van de aanvraag.

Denk indien mogelijk ook aan kadastrale gegevens, liefst met kadastrale kaart, en gegevens van de eigenaar en achtergrondgegevens zoals het resultaat van een bouwhistorisch onderzoek. Een suggestie wordt op een van de volgende wijzen behandeld:

• De beoordeling op basis van het ingediende materiaal maakt duidelijk dat de suggestie geen kans maakt op basis van de bovengenoemde criteria.
• Er is nader onderzoek nodig om te kunnen beoordelen of het object in procedure gebracht kan worden op basis van de bovengenoemde criteria.
• Het object wordt zo spoedig mogelijk in procedure gebracht vanwege de hoge urgentie (bijvoorbeeld sloopplannen). Het object moet voldoen aan een van de bovengenoemde criteria.

Stads- en dorpsgezichten worden mede door de minister van Infrastructuur en Milieu aangewezen. Vóór aanwijzing vraagt de Rijksdienst advies aan burgemeester en wethouders van de gemeente waarin het monument ligt, eventueel aan gedeputeerde staten van de provincie, en aan de Raad voor Cultuur. Deze adviezen tellen mee in het besluit over aanwijzing. Uitgangspunt is altijd het aanwijzingsbeleid. Na aanwijzing worden rijksmonumenten opgenomen in het monumentenregister. Dit is ook online raadpleegbaar: Monumentenregister

Aanwijzen van gemeentelijke monumenten

Hoe gemeentelijke monumenten aangewezen worden is vastgelegd in de gemeentelijke erfgoedverordening. Deze verordening verschilt per gemeente. Over het algemeen verloopt de procedure globaal als volgt: Voorafgaand aan het opstellen van een gemeentelijke monumentenlijst wordt meestal een inventarisatie van de historische panden / objecten van de gemeente gemaakt. Aan de hand hiervan wordt dan een selectie gemaakt van welke panden in principe monumentwaardig zijn. Deze selectie wordt vervolgens besproken met burgemeesters en wethouders. De ambitie van de gemeente is mede bepalend voor hoeveel panden er uiteindelijk op de concept monumentenlijst komen. Deze conceptlijst wordt vervolgens aan de gemeenteraad voorgelegd. Na akkoord van de gemeenteraad van de conceptlijst worden de eigenaars geïnformeerd en kunnen zij een zienswijze indienen. Op basis hiervan besluit B&W en de gemeenteraad welke panden er aangewezen worden als gemeentelijk monument. Eigenaars kunnen hiertegen bezwaar indienen bij de gemeenteraad. In het uiterste geval kan een eigenaar een zaak tegen de gemeente aanspannen bij de rechtbank. De rechtbank beoordeelt daarbij voornamelijk of de doorlopen procedure door de gemeente correct is geweest.

Beschermen

Is een gebouw of archeologisch terrein eenmaal rijksbeschermd, dan is het slopen verboden, voor restauratie, verbouwing, verstoring of op een andere manier wijzigen is een vergunning nodig.

Waarderen

Zowel bij het besluit om aan te wijzen als bij de beslissing over een vergunning spelen de monumentale waarden een leidende rol. Om die waarden helder en eenduidig vast te kunnen stellen, ontwikkelde de Rijksdienst een standaard voor het waarderen van bouwkunst.

Bron

De tekst is gebaseerd op:

• Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
• Bureau Helsdingen

Links

• boerderij
• cultuurhistorie
• rijksmonument
• Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
• Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
• Beschermd stads- en dorpsgezicht
• Raad voor Cultuur
• aanwijzingsbeleid
• restauratie
• sloop
• verbouwing
• verstoring
• omgevingsvergunning
• monumentwaarde
• bouwkunst
• gemeentelijke erfgoed verordening

• Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

Verder lezen

• Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed