1.0 Gebinten

De hoofdconstructie van een historische boerderij is meestal opgebouwd uit gebinten. Dit geld in ieder geval in het stalgedeelte. Of er ook gebinten staan in het woongedeelte is afhankelijk van de regio en de ouderdom van de boerderij. Een gebintconstructie is het (houten) geraamte van de boerderij. Deze draagt het dak en de verdiepingsvloeren van de boerderij. Bij een boerderij zijn de buitenmuren (met name van het stalgedeelte) vaak niet dragend.

De opbouw van een gebint

Gebinten bestaan uit twee staanders en een horizontale balk. De staanders worden gebintstijlen genoemd. De horizontale balk die twee gebintstijlen koppelt wordt de ankerbalk of dekbalk genoemd (afhankelijk van het type gebint). De hoeken worden verstevigd door korbelen. Twee of meer gebinten achter elkaar worden gekoppeld door de gebintplaat (ook wel bovenplaat genoemd). De gebintstijlen zijn gefundeerd op poeren. Deze zijn gemetseld en zorgen ervoor dat de stijlen niet direct op de (vaak natte) vloer staan. Tussen de poeren en de gebintstijlen zit vaak een poerkussen. Dit is een eiken plankje dat werd aangebracht om het gebint tijdens het oprichten op hoogte te kunnen stellen. Daarnaast is het ook vaak aangebracht om optrekkend vocht vanuit de gemetselde poer in het kopse hout van de gebintstijl tegen te gaan.

Verschillende typen gebinten

In ons land komen meerdere typen gebinten voor namelijk:

• Langsgebinten
• Dwarsgebinten; deze zijn te onderscheiden in:
  • Ankerbalkgebinten
  • Dekbalkgebinten
  • Tussenbalkgebinten
  • Kopbalkgebinten

De waarde van gebinten

Bij een traditionele boerderij bestaat de hoofdconstructie meestal uit gebinten. Daarom hebben gebinten over het algemeen een hoge bouwhistorische waarde. Zij vertellen veel over de ouderdom en de ontwikkeling van het gebouw. Voor bouwhistorisch onderzoek zijn ze dus ook zeer belangrijk. Hierbij wordt gelet op het type gebint, houtsoort, ouderdom, telmerken, latere aanpassingen. Daarom moeten bij herbestemming de gebinten zeer zorgvuldig behandeld worden.

Gebreken

Een veel voorkomende schade aan gebinten is het inrotten van de onderzijde van de gebintstijl. Ook kan de onderzijde door het afknagen van het vee erg dun geworden zijn. Dit kan verholpen worden door het aanscherven of inkorten van gebintstijlen.

Bron

P.A.M. van Wijk, Boerderijen bekijken. Historisch boerderij onderzoek in Nederland (Arnhem 1985) p.68.