Rode oker

Kleurmonster van rode oker op hout, gemengd in lijnolie. Let op: de kleuren op een beeldscherm zijn niet betrouwbaar; getoond monster is slechts ter indicatie. Foto: Bureau Helsdingen

Rode oker behoort tot de oker pigmenten, een belangrijke groep historische pigmenten. Elke verf bestaat voor een groot deel uit twee belangrijke bestanddelen; het pigment en het bindmiddel. Een pigment is een poedervormige stof die kleur geeft aan de verf. Het bindmiddel zorgt ervoor dat de pigmentdeeltjes aan elkaar en aan de ondergrond hechten.

Historisch kleurgebruik

Bij een goede restauratie is een op de historie gebaseerde kleurkeuze belangrijk. Om de ontwikkeling van het historisch kleurgebruik te begrijpen, is enige kennis over de belangrijkste historische pigmenten nodig.

Okers worden al sinds de prehistorie gemaakt uit ijzerhoudend gesteente dat men laat verweren. Dit gesteente wordt op veel plaatsen gevonden en komt in verschillende warme kleuren voor. Rode oker kan ook gemaakt worden door gele oker te branden. Rode oker werd vroeger ook wel gebruikt als grondverf. Het werd gebruikt van de 17de eeuw tot halverwege de 20ste eeuw. Okers zijn heel eenvoudige en betrouwbare pigmenten. De pigmentdeeltjes zijn echter vrij grof. Daarom worden okers niet gebruikt in moderne verven.

Kleurnummers

Met een bepaald pigment kan men een bepaalde kleur maken. Hoe die kleur precies uitpakt is onder andere afhankelijk van het gebruikte bindmiddel, de mengverhouding, de ondergrond en de lichtinval. Daarnaast zijn historische pigmenten vaak natuurlijke stoffen en dus nooit constant van kwaliteit en kleur. Ook zorgen verwering en vervuiling voor het veranderen van de kleuren. De genoemde kleurnummers zijn daarom slechts een indicatie!

Verder kunnen foto’s en beeldschermen onderling sterk verschillen in de weergave van een kleur (dit is goed te zien in een tv-winkel). Ook zijn kleuren in een boek of een folder onbetrouwbaar. Alleen een echte verfwaaier geeft een betrouwbare weergave van een kleur.

Tot slot komen de namen die verffabrikanten aan bepaalde kleuren geven lang niet altijd overeen met de kleuren die verkregen worden als de genoemde pigmenten in olie worden aangemaakt.

De bovenstaande kanttekeningen in acht nemend volgen hieronder toch hier enkele kleurnummers ter indicatie, omdat dit de enige betrouwbare manier is om weer te geven hoe een kleur eruitziet.

Rode oker (aangemaakt in lijnolie)

ACC code: C4.30.30

NCS code: -

RAL code: -

Verder lezen

• Natuurlijke pigmenten
• Witte pigmenten
  • Loodwit
• Oker pigmenten
  • Gele oker
  • Rode oker
• IJzeroxide pigmenten
  • Paarse dodekop
• Gele pigmenten
• Rode pigmenten
  • Kraplak
  • Loodmenie
  • Vermiljoen
  • Cadmiumrood
• Blauwe pigmenten
  • Lapis lazuli
  • Smalt
  • Berlijns blauw of Pruisisch blauw
  • Kobaltblauw
  • Synthetisch ultramarijn blauw of vliegenblauw
• Groene pigmenten
  • Spaans groen
  • Chroomoxide groen
  • Standgroen
• Bruine pigmenten
• Zwarte pigmenten
• Bentheimer kleur
• Ossenbloed
• Olijfgroen

Bron

Deze tekst is gebaseerd op:

• Ineke de Visser, Kleur op boerderijen. In het groene hart van Holland (Hardinxveld-Giessendam 2006)

Deze publicatie is tot stand gekomen door eigen onderzoek en o.a. de volgende bronnen:

• M. de Keijzer en P. Keune, Pigmenten en bindmiddelen (Amsterdam, 2001)
• L. Simis, bewerkt door H. Janse, en J. Berghuis jr., Schilder- en Verfkunst (’s-Gravenhage, z.j.)
• H.J. Zantkuyl, Bouwen in Amsterdam (Amsterdam, 1973-1992 p. 94-108)