Brontekst bekijken van 9.5 Kleurgebruik in het interieur in het stalgedeelte in de 19de eeuw

[[Bestand:73a.jpg|thumb|right|Het interieur van deze stal is gedeeltelijk gewit en heeft een zwarte plint. (‘Koeien op stal’ van Jan van Ravenswaay, 1820). Bron: Rijksmuseum Amsterdam.]]
Dit artikel gaat over de [[ontwikkeling van het kleurgebruik in het interieur]] in de [[stal|stalgedeeltes]] van boerderijen in het Groene Hart in de 19<sup>de</sup> eeuw. 

Door de opleving in de landbouw was er behoefte aan nieuwe en grotere stallen. Veel stallen zijn in deze tijd geheel vernieuwd. In de eerste helft van de eeuw werden de wanden nog niet door iedereen [[witten|gewit]], later werd dit wel algemeen. Niet alleen de stenen wanden, ook het houtwerk kreeg een witkwastje mee. De gewoonte ontstond om in de stallen een circa 60 tot 100 cm hoge grijszwarte geschilderde [[plint]] aan te brengen. 

Waarschijnlijk zijn in deze tijd de [[kleur|kleuren]] geïntroduceerd in het stalgedeelte. Er werd een beperkt aantal heldere kleuren gebruikt: rood, geel, blauw en wit. De kleurkeuze is meestal vrij willekeurig, hoewel sommige combinaties veel vaker voorkwamen dan andere. [[poer|Poeren]] en voetmuren werden bijvoorbeeld meestal [[rooisel|gerooiseld]]. De [[schoftboom]] en de onderzijde van de [[gebint|gebinten]] werden meestal gewit. Men begon nu de smaak van het schilderen te pakken te krijgen. De deel werd steeds vaker van [[plavuizen]], straatstenen of een houten [[dorsvloer]] voorzien. De nog aanwezige [[leem|lemen]] vloeren werden soms [[teer|geteerd]] tegen het stof. ‘sZomers woonde men op de [[deel]]. Wanneer deze gewoonte is ontstaan is niet bekend, maar in sommige boerderijen deed men dit nog tot circa 1960. Schrobben en boenen werden steeds meer een volksbezigheid. Na de grote voorjaarschoonmaak had men nog tijd over om bijvoorbeeld alle voegjes van de vloeren bij te werken met een klein witkwastje. Daarnaast werden met een kwastje wel eens sierpatronen op de vloeren aangebracht. Een typische boerengewoonte is het zandstrooien. Fijn wit zand werd op zaterdag in mooie sierlijke patronen gestrooid in de [[mooie kamer]] en ook in de stal. Wanneer de gewoonte van het zandstrooien in gebruik is gekomen is niet bekend. Dit werd door Huygens in de 17<sup>de</sup> eeuw al beschreven. 

===Verder lezen===
* [[Het boek ''Kleur op boerderijen'']]
* [[1.0 Historisch verantwoord kleurgebruik]]
* [[2.0 Stel het nadenken over kleuren niet uit tot de schilder komt]]
* [[3.0 Traditionele verf]]
* [[4.0 Kalkverf en andere waterachtige verven]]
* [[5.0 Teer, teerproducten en teervervangers]]
* [[6.0 Kleurgebruik op boerderijen]]
* [[7.0 De ontwikkeling van het kleurgebruik op het exterieur]]
* [[8.0 Regionale verschillen in kleurgebruik in het Groene Hart]]
* [[9.0 De ontwikkeling van het kleurgebruik in het interieur]]
**[[9.1 Kleurgebruik in het interieur in de 17de eeuw]]
**[[9.2 Kleurgebruik in het interieur in het stalgedeelte in de 17de eeuw]]
**[[9.3 Kleurgebruik in het interieur in de 18de eeuw]]
**[[9.4 Kleurgebruik in het interieur in de 19de eeuw]]
**[[9.5 Kleurgebruik in het interieur in het stalgedeelte in de 19de eeuw]]
**[[9.6 Kleurgebruik in het interieur in het woongedeelte in de 20e eeuw]]
**[[9.7 Kleurgebruik in het interieur in het stalgedeelte in de 20e eeuw]]
* [[10.0 Verkleuren van verf]]
* [[11.0 De kleurkeuze]]
* [[12.0 Kleur, monumenten en welstand]]
* [[13.0 Kleurnummers]]

===Bron===
Deze tekst is gebaseerd op:
*Ineke de Visser, ''Kleur op boerderijen. In het groene hart van Holland'' (Hardinxveld-Giessendam 2006)

Deze publicatie is tot stand gekomen door eigen onderzoek en o.a. de volgende bronnen:
*L. Boot e.a., ''Van Hoogmade naar Arnhem, Lotgevallen van de boerderij Boskade 11 in de Bospolder bij Hoogmade 1600-2004'' (Arnhem, 2004).
*W. F. Denslagen en A. de Vries, ''Kleur op historische gebouwen: de uitwendige afwerking met pleister en verf tussen 1200 en 1940'' (’s-Gravenhage, 1984).
*M. de Keijzer en P. Keune, ''Pigmenten en bindmiddelen'' (Amsterdam, 2001).
*L. Simis, bewerkt door H. Janse, en J. Berghuis jr., ''Schilder- en Verfkunst'' (’s-Gravenhage, z.j.).
*W. van Wijk, ''Dordtse Kleuren'' (Breda, 2002) 
*H. J. Zantkuyl, ''Bouwen in Amsterdam'' (Amsterdam, 1973-1992 p. 94-108)

[[Categorie: kleurhistorie]]
[[Categorie: bouwhistorie]]